Majestatyczny geniusz, którego chcieli wszyscy. Najpierw musiał przejść tabloidowe piekło

- Joe Cole był najlepszym [nastoletnim] piłkarzem w Anglii, kiedy miał 15 lat - przywoływał wielokrotnie Harry Redknapp. Kto jak kto, ale były menedżer West Hamu United miał oko do talentów. Frank Lampard, Rio Ferdinand, Michael Carrick, Joe Cole - wszyscy ci zawodnicy byli wprowadzani do dorosłego futbolu w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych poprzedniego stulecia właśnie przez Redknappa.

To ten ostatni - niski, lecz niesamowicie wyszkolony technicznie - był spośród tego, jak się później okazało, wybitnego grona ceniony najwyżej. Nie tylko przez trenerów. Cole co prawda nie dorównywał popularnością o dwa lata młodszemu Sonny’emu Pike’owi, ale… aż tak wiele mu nie brakowało. Co miało, jakżeby inaczej, swoje negatywne konsekwencje.

- Kiedy miałem 15 lat, w jednym z tabloidów pojawiła się niedorzeczna historia - opowiadał po latach Cole. - Napisano w niej, że zarabiam o pięć tysięcy funtów tygodniowo więcej od premiera! Taka informacja znalazła się na okładce niedzielnego wydania wielkiego dziennika. Była zupełnie nieprawdziwa i wymyślona. Nie zarabiałem wówczas nic. Jak każdemu młodemu zawodnikowi Akademii West Hamu zwracano mi tylko pieniądze za dojazdy na treningi. Pamiętam, że poszedłem następnego dnia, w poniedziałkowy poranek, do szkoły i mój świat się zmienił. Ni z tego, ni z owego zostałem naznaczony.

W odróżnieniu od Pike’a, Cole’owi udało się potraktować tamtą sytuację jako wartościowe doświadczenie na przyszłość i część podróży, przez jaką musiał przejść. - Nigdy bym tego nie zmienił - powiedział już po zakończeniu kariery.

Czy karierę Joe Cole’a można jednak uznać za spełnioną? Czy jeden z najbardziej utalentowanych nastolatków w historii angielskiego futbolu wykorzystał pełnię potencjału? Czy jest dziś wspominany jako jeden z najbardziej wybitnych piłkarzy swojego pokolenia?

Z pewnością nie. Lista osiągnięć 38-letniego dziś byłego reprezentanta kraju raczej nie rzuca na kolana. Po wszystkie swoje trofea sięgał jako zawodnik Chelsea. Każde z nich wywalczył na krajowym podwórku. Mowa o trzech tytułach mistrzowskich, dwóch Pucharach Anglii oraz po jednym Pucharze Ligi i Tarczy Wspólnoty. Indywidualnie tylko raz wybierano go do jedenastki sezonu Premier League. Dwukrotnie był uznawany najlepszym graczem rozgrywek w swoich klubach (raz w West Hamie i raz w Chelsea).

Liczbą sukcesów nie zbliżył się ostatecznie do… Lamparda, Ferdinanda ani Carricka. Wraz z nimi - i wieloma innymi - należy do niespełnionego pokolenia angielskich piłkarzy na arenie reprezentacyjnej. Choć aż czterokrotnie brał udział w międzynarodowych turniejach rangi mistrzowskiej (trzy razy w Mistrzostwach Świata i raz w Mistrzostwach Europy).

W drugiej części kariery problemy zdrowotne nie pozwalały Cole’owi na dobre rozwinąć skrzydeł. Nie zaaklimatyzował się w Liverpoolu. Nie sprawdził na dobre po powrocie do West Hamu. Rozegrał niewiele meczów w Aston Villi. Jego ostatnim angielskim klubem było występujące na poziomie trzeciej klasy rozgrywkowej (League One) Coventry City. Karierę kończył po drugiej stronie oceanu.

- Jako młody chłopak mógł pójść wszędzie: do Manchesteru United, Arsenalu, chciał go każdy klub w kraju. Alex Ferguson go uwielbiał, był zdesperowany, żeby go pozyskać. Ja miałem wtedy kilka nieprzespanych nocy - Harry Redknapp.

- Bez Gianfranco [Zoli], potrzebuję zawodnika, który potrafi dryblować. Uważam, że Joe Cole jest takim typem gracza. W mojej opinii może grać na każdej pozycji w pomocy, od lewej do prawej strony lub za dwójką napastników. Jest fantastyczny w sytuacjach jeden na jeden, bardzo inteligentny i bardzo dobrze podaje piłkę. Lubię go, gdy mecz jest zacięty. Potrafi dryblować, podawać, zdobywać bramki. Jest silny - Claudio Ranieri.

- Messi potrafi robić zdumiewające rzeczy, ale wszystko to potrafi również Joe, jeśli nie lepiej. W przeszłości szokował nas na treningach, wykonując sztuczki piłką golfową, których większość piłkarzy nie potrafiłaby zrobić normalną piłką - Steven Gerrard.

Powyższe opinie mówią wiele o wyjątkowym talencie i umiejętnościach, jakimi Joe Cole zachwycał na przestrzeni swojej kariery. Nie należy zapominać, że Anglik należał do ważnych zawodników pierwszej, mistrzowskiej drużyny Chelsea pod wodzą Jose Mourinho. W sezonach 2004/2005 i 2005/2006 był nie tylko podstawowym graczem “The Blues”, ale rzeczywiście niejednokrotnie rozstrzygał swoimi zagraniami i golami wspomniane, zacięte mecze. Być może nieprzypadkowo Cole opuścił z powodu kontuzji większość kolejnych rozgrywek, w których Chelsea straciła ligowy tytuł na rzecz Manchesteru United.

Późniejsze odejście z klubu Mourinho nie zahamowało jednak kariery ówczesnego reprezentanta Anglii na Stamford Bridge. Wręcz przeciwnie. To Cole został wybrany najlepszym zawodnikiem Chelsea w sezonie 2007/2008, zakończonym łamiącą serce porażką w finale Ligi Mistrzów. Dwa lata później żegnał się z klubem w chwale, jako mistrz kraju pod wodzą Carlo Ancelottiego.

Przebłyski swojego piłkarskiego geniuszu dawał zresztą w każdym ze swoich kolejnych zespołów. Nieliczne zdarzały się w Liverpoolu i z powrotem w West Hamie. Bardzo dobrze wspominają Cole’a w Lille, gdzie spędził sezon na wypożyczeniu. Autor tego tekstu określił jego umiejętności majestatycznymi, oglądając z wysokości trybun być może ostatni bardzo dobry występ Anglika na poziomie Premier League w koszulce Aston Villi.

Czy tylko kontuzje zahamowały jednak rozwój kariery Joe Cole’a? To nie przypadek, że wśród zacytowanych powyżej trenerów i zawodników, którzy zachwycali się umiejętnościami Anglika, nie było Jose Mourinho. Portugalski szkoleniowiec, jak wszystkich swoich podopiecznych, Cole’a oczywiście kochał. Ale na swój sposób. Zdarzało się, że nie szczędził mu cierpkich słów.

- Joe zdobył bardzo ważną bramkę - mówił Mourinho po jednym ze swoich pierwszych spotkań w roli menedżera Chelsea. - Dał nam dynamikę, kiedy wszedł na boisko. Ale po tym, jak strzelił gola, jego gra się skończyła. Potrzebowałem 11 zawodników, którzy będą pracować dla zespołu, a miałem tylko 10. Jeżeli chce regularnie grać w reprezentacji Anglii, musi się poprawić i być częścią organizacji zespołu w obronie. Musi wywrzeć wrażenie na mnie, nie na publiczności. Joe ma dwie twarze. Jedna jest piękna. Drugiej nie lubię.

Co ciekawe, podobnego zdania co Mourinho był sam… Pele.

- Numer 10 w Chelsea, Joe Cole, jest bardzo dobrym zawodnikiem i kiedy widziałem go przeciwko Charltonowi, był świetny w pierwszej połowie - opisywała legenda futbolu. Ma umiejętności Brazylijczyka, ale musi się nauczyć, kiedy pokazywać te umiejętności, a kiedy grać prostą grę. W drugiej połowie, kiedy mecz był bardzo zacięty, ciągle tracił piłkę, ponieważ za bardzo się starał, przez co Chelsea niemal przegrała.

Z czasem wszyscy zaczęli zdawać sobie sprawę nie tylko z niesamowitych umiejętności, ale również ograniczeń tego niezwykle utalentowanego, ofensywnie usposobionego pomocnika.

Tych chyba najczęściej spotykanych u piłkarzy o ponadprzeciętnych możliwościach technicznych. Cole niekoniecznie się wracał. Nie zawsze reagował po stracie. Odbudowanie ustawienia nie przychodziło mu z automatu. Mieć piłkę przy nodze uwielbiał tak bardzo, że momentami… ciężko przychodziło mu się z nią rozstawać. Dosłownie i w przenośni.

Choć przepowiednia Mourinho dotycząca występów Cole’a w narodowej reprezentacji akurat się nie sprawdziła. - Nawet, gdy wykonywał zbyt wiele sztuczek, w niewłaściwych miejscach o niewłaściwym czasie, zawsze trwałem w stawianiu na niego - z uśmiechem opowiadał znany z lekkiego serca selekcjoner Sven-Goran Eriksson.

Być może istnieją zatem dwa powody, dla których Joe Cole - niegdyś cudowny nastolatek angielskiego futbolu - nie zrobił aż tak dużej kariery, jaką mu wróżono. Biorąc pod uwagę, przez co ten urodzony w Londynie wielokrotny reprezentant swojego kraju musiał przejść jeszcze tak naprawdę jako dziecko, i tak można jednak tylko chylić mu czoła (jak inaczej potoczyła się jego kariera w porównaniu do tej Sonny’ego Pike’a). Cole miał bowiem coś, co posiadali nieliczni. Oddajmy na koniec jeszcze raz głos Mourinho.

- Udzieliłem mu trochę pomocy, ale to on był silnikiem tego procesu. Jeżeli Joe odnosi teraz sukcesy, to dlatego, że zawsze był otwarty na krytykę, pomoc i chęć rozwoju. Nigdy się nie poddawał, kiedy to nie on dostawał szanse gry, więc zasługuje na wszystko, co mu się teraz przydarza.