Byli mistrzem 13 razy z rzędu, grali w Lidze Mistrzów. Dziś są na dnie. Najgorszy sezon w historii klubu

Złote czasy dla BATE rozpoczęły się pod koniec XX wieku. W 1996 roku klub był reaktywowany po wielu latach nieobecności na piłkarskiej mapie Białorusi i szybko został nie tylko liczącą się w kraju marką, ale wręcz tamtejszym hegemonem. Tytuł mistrza z 1999 roku zapoczątkował pełną sukcesów erę.

Prawdziwa dominacja BATE na krajowym podwórku miała natomiast miejsce w latach 2006-2018. W tamtym okresie żaden z ligowych rywali choćby przez chwilę nie siedział na mistrzowskim tronie. Ekipa z Borysowa świętowała zdobycie tytułu aż 13 razy z rzędu.

Nic dziwnego, że kibice w innych krajach, myśląc o klubowej piłce z Białorusi, od razu mieli w głowie BATE. To ten klub jako pierwszy w historii swojego kraju awansował do fazy grupowej Ligi Mistrzów. Aby tam dotrzeć, musiał uporać się w eliminacjach z Valurem Reyjkjavik, Anderlechtem Bruksela i Lewskim Sofia. Potem, już w piłkarskim raju, czekały potęgi. Białorusinom udało się zdobyć trzy punkty w grupie z Realem Madryt, Juventusem oraz Zenitem St. Petersburg. Na taki bilans złożyły się dwa remisy ze “Starą Damą” i oczko ugrane w rywalizacji z Rosjanami.

BATE zdecydowanie nie dało więc plamy. Nawet “Królewscy” musieli się trochę pomęczyć i w Borysowie wygrali tylko 1:0 po golu Raula. Białoruski gigant złapał natomiast pierwsze poważne doświadczenia w Europie, zarobił wielkie pieniądze i odjechał ligowym rywalom o lata świetlne.

W kolejnych latach BATE jeszcze czterokrotnie potrafiło sforsować bramy Ligi Mistrzów. Najpierw w kampanii 2011/12 los skojarzył ówczesnego mistrza Białorusi z Barceloną, Milanem i Viktorią Pilzno. Tym razem podopieczni Wiktora Gonczarenki spisali się wyraźnie gorzej. W sześciu meczach uzbierali dwa punkty i zamknęli tabelę. Najlepiej poszło im w domowym meczu przeciwko “Rossonerim”. Renan odpowiedział na gola Zlatana Ibrahimovicia, a spotkanie zakończyło się remisem 1:1. Drugie oczko BATE ugrało w Czechach. Porządnie po Białorusinach przejechała się natomiast ekipa z Katalonii, która wygrała 5:0 i 4:0.

Okazja do rehabilitacji przyszła szybko, bo już rok później. To wtedy zespół odziany zazwyczaj w charakterystyczne żółte stroje awansował do Champions League trzeci raz. Była to zdecydowanie najlepsza próba. BATE zaczęło zmagania od dwóch zwycięstw, i to nie z byle kim. Najpierw Białorusini pokonali na wyjeździe Lille (3:1), a potem u siebie… Bayern Monachium (3:1). Pachniało sensacyjnym awansem z grupy, ale cztery kolejne porażki pogrzebały nadzieje. Ostatecznie jednak udało się zająć trzecie miejsce, co dało przepustkę do 1/16 finału Ligi Europy. Tam minimalnie lepsze było Fenerbahce.

Potem BATE meldowało się w fazie grupowej Ligi Mistrzów jeszcze dwukrotnie - w sezonach 2014/15 i 2015/16. W obu przypadkach Białorusini kończyli zmagania na ostatniej lokacie, najpierw z trzema punktami na koncie, potem z pięcioma. Kilka razy zagrali jednak na nosie dużym firmom. Potrafili pokonać Athletic Bilbao, wygrać i zremisować z Romą, podzielić się oczkami z Bayerem Leverkusen.

Pięć awansów do fazy grupowej Ligi Mistrzów na przestrzeni siedmiu lat. Z polskiej perspektywy brzmi to wręcz jak science fiction, bo trudno wyobrazić sobie, by jakikolwiek klub z naszego kraju potrafił podobny wyczyn powtórzyć. To pokazuje jedynie, jak bardzo solidną marką stało się w pewnym momencie BATE. A dodać trzeba, że nawet jeśli ekipa z Borysowa nie meldowała się w Champions League, to grała w Lidze Europy. Czterokrotnie w fazie grupowej, trzy razy w 1/16 finału.

Sielanka w końcu musiała się jednak skończyć. Przełom przyszedł w 2019 roku, gdy BATE po 13 latach panowania straciło tytuł mistrza Białorusi. Minimalnie lepsze okazało się wtedy Dynamo Brześć. Kilka miesięcy wcześniej pewne problemy białoruskiego giganta oglądaliśmy już w starciu z Piastem Gliwice. Oba zespoły spotkały się bowiem w eliminacjach Ligi Mistrzów, wygrali co prawda Białorusini, ale po naprawdę dużych męczarniach.

Z miesiąca na miesiąc BATE słabło. Chociaż wciąż liczyło się na krajowym podwórku w grze o najwyższe cele, to przewaga nad ligowymi rywalami, do tej pory ogromna, topniała, topniała, aż nie zostało z niej właściwie nic. Urosły natomiast notowania Szachciora Soligorsk. To ten klub rzutem na taśmę wywalczył mistrzostwo w 2020 roku. BATE mogło pluć sobie w brodę, bo tytuł straciło w ostatniej kolejce. Remis z Dynamem Mińsk sprawił, że ekipa z Borysowa drugi raz z rzędu nie wygrała wtedy ligi.

Potem stało się to już normą. Szachcior jeszcze dwukrotnie, w 2021 i 2022 roku, świętował zdobycie mistrzostwa. W końcu na tronie zasiadło też Dynamo Mińsk. A BATE? Rok w rok obniża loty. Po dwóch wicemistrzostwach przyszło trzecie miejsce, a w poprzednim sezonie dopiero piąte. Biorąc pod uwagę okres po reaktywacji klubu w 1996 roku, najgorsze w historii (razem z wynikiem z 2005).

Tak niska lokata sprawiła też, że BATE pierwszy raz od prawie dwóch dekad nie zagrało w europejskich pucharach. Żeby tego było mało, w obecnej kampanii zespół prezentuje się jeszcze dużo gorzej. Po rozegraniu 19 meczów zajmuje w tabeli… 11. miejsce. Na domiar złego kilka drużyn z niższych miejsc ma zaległe spotkania do rozegrania.

Powiedzenie, że pachnie spadkiem, byłoby może nieco przesadzone, ale sytuacja na pewno nie jest kolorowa. Z klubu, który jeszcze kilka lat temu rządził w swojej lidze i regularnie meldował się w Lidze Mistrzów, pozostały strzępy.

W przeszłości BATE potrafiło zarabiać na najbardziej wyróżniających się piłkarzach. Regularne występy w Europie były idealnym oknem wystawowym i nawet jeśli za graczy BATE nikt nie płacił fortuny, to zdarzały się zarobki rzędu dwóch czy trzech milionów euro. Dziś to co najwyżej kilkaset tysięcy.

No dobra, ale dlaczego właściwie klub z Borysowa zaliczył aż tak mocny zjazd? Przyczyn jest zapewne więcej, ale bez wątpienia duży wpływ na taki stan rzeczy miała zmiana u sterów BATE. Złote lata przypadły na czasy rządów Anatolija Kapskiego, który zmarł w 2018 roku.

- Dbał o wszystko. Sportowo byliśmy silni, bo w BATE grali najlepsi zawodnicy z Białorusi, a zagraniczni piłkarze podwyższali nasz poziom. Byliśmy jak rodzina. Takie same więzi panowały w klubie - mówił Dzianis Palakou, były gracz BATE.

Architekta wielkich sukcesów klubu na stanowisku zastąpił jego syn, Andrej, który zdecydowanie nie udźwignął presji i odpowiedzialności. Podejmował złe decyzje, te wpływały na coraz słabsze wyniki, co z kolei przekładało się na sytuację finansową klubu. Przez lata BATE opierało swój budżet w bardzo dużej mierze na pieniądzach z europejskich pucharów. A na Starym Kontynencie, podobnie jak w krajowej lidze, już nie szło tak dobrze. Począwszy od sezonu 2019/20 ekipa z Borysowa odpadała w eliminacjach Ligi Mistrzów, Ligi Europy czy Ligi Konferencji z Rosenborgiem, Astaną, CSKA Sofia, Dinamem Batumi, Konyasporem, Arisem Limassol, Sheriffem Tyraspol i KF Ballkani.

- Pokazał [Andrej Kapski - przyp. red.], że jest bardzo słabym zarządcą. Za jego kadencji klub stracił pieniądze, jakość i renomę. Żaden poważny biznesmen nie da temu człowiekowi środków na klub, bo to po prostu oznacza stratę - pisał o Kapskim Juniorze portal tribuna.com.

Na domiar złego rządzący krajem Aleksander Łukaszenko znacząco obniżył dofinansowanie dla klubów sportowych, co też uszczupliło pokłady finansowe 15-krotnego mistrza Białorusi,

Nad BATE zawisły więc bardzo ciemne chmury i w tym momencie niewiele wskazuje na to, że ktoś będzie w stanie je rozgonić. Kryzys przeżywa zresztą nie tylko klub z Borysowa, ale cały tamtejszy futbol. Białoruś to dziś 52. kraj w rankingu UEFA. Niżej są jedynie Gibraltar, Andora i San Marino. Piłka reprezentacyjna też zresztą nie ma się wiele lepiej. Obecnie nasi sąsiedzi zajmują w rankingu FIFA odległe 99. miejsce. Zaraz za… Namibią.